Mei 2025 | editie 15
In deze nieuwsbrief:
(klik op een onderwerp om naar het artikel te gaan)
Voorwoord
Herman Baartman (1945 – 2025)
Geheel onverwacht is op 18 april, Goede Vrijdag, onze oud-voorzitter, Herman Baartman, overleden.
Hij was gedurende een periode van vijf jaar een zeer gewaardeerd voorzitter, die zijn liefde voor de Italiaanse cultuur nadrukkelijk uitdroeg. Herman was een man van de wetenschap. Hij verdiepte zich zeer in de Italiaanse historie en de cultuur en genoot van de lezingen die door het Comitato georganiseerd werden. De lezing die hij nog niet zo lang geleden zelf hield over de oprichtster van het Comitato Haarlem, Ellen Russe, gaf blijk van een grote deskundigheid en toonde een boeiend verteller. Herman was ook een voorzitter die aandacht had voor de leden; hij ging op huisbezoek als het niet zo goed ging met iemand.
We zullen hem missen.
Het Bestuur
bestuurswisselingen
Onlangs hebben we in het bestuur afscheid genomen van Elly Pronk, vice-voorzitter. Elly is de afgelopen 3 jaar een energiek en initiatiefrijk bestuurslid geweest. Ze was o.a. aanjager van diverse buitenlesactiviteiten waarin leden hun spreekvaardigheid konden oefenen.
Haar plaats in het bestuur wordt ingenomen door een nieuw bestuurslid, Twan Philipsen. Hieronder stelt Twan zich aan u voor.
De voorzitter van het bestuur, Hans Wilmink, heeft besloten het voorzitterschap neer te leggen. Persoonlijke redenen liggen aan dit besluit ten grondslag. Het bestuur draagt het bestuurslid Noël Minnes voor om het voorzitterschap in te vullen. Op de ALV, die in oktober geagendeerd wordt, zal u gevraagd worden met deze mutaties in te stemmen. Hans Wilmink blijft het komende jaar als gewoon bestuurslid aan.
Even voorstellen
Nieuw bestuurslid Twan Philipsen
Hallo, ik ben Twan Philipsen en ben sinds enige maanden toegetreden tot het bestuur van Comitato di Haarlem. Wat begon als een beetje stoeien met Duolingo, tijdens een vakantie in Umbrië zes jaar geleden, heeft inmiddels geresulteerd in het bijna afronden van het vierde lesjaar bij Dante. Ik ben door mijn ouders als kind al veel richting Italië gebracht, dus de liefde voor het land is me met de paplepel ingegoten. Ook hebben we zelf de kinderen vaak meegenomen naar Toscane en Umbrië. Ze kiezen inmiddels hun eigen pad maar we hebben in ieder geval de culinaire liefde met succes overgedragen. Er wordt thuis veel Italiaans gekookt en we gebruiken onze spianatoia regelmatig.
Ik ben lid van Dante geworden om, naast het leren van de taal, ook beter bekend te worden met de Italiaanse cultuur. Mijn studie bouwkunde heeft een sterke interesse voor de Renaissance en Italiaans design opgeleverd. De komende jaren hoop ik me daar verder in te kunnen verdiepen, ook via regelmatige reizen richting Florence, Rome en Milaan. Er komt steeds meer tijd vrij voor ‘la dolce vita’ en ‘la dolce far niente’, en daar kijk ik nu al naar uit. Ik hoop jullie regelmatig te ontmoeten bij de diverse activiteiten van onze vereniging.
Verslagen Lezingen voorjaar 2025
Een terugblik
De lezingen vinden plaats in het Verhalenhuis, Van Egmondstraat 7 in Haarlem-noord, behalve de lezing in november, en ze beginnen om 20.00 uur.
9 januari 2025
De smaken van Italië
Marie Florence van Es
Deze veelzijdige dame (o.a. diplomaat in Kiev, studies Italiaans en Rechten) heeft een boeiende lezing gehouden over haar boek “De smaken van Italië”.
Zo kwamen wij veel te weten over de Italiaanse olijven, b.v. dat de zwarte ontpitte olijven zwart geverfd zijn (na het pekelen worden ze in water gezet met een zwarte eetbare kleurstof). Alleen de kleine zwarte olijven zijn echt zwart. Ook is er ontzettend veel verschil in olijfolie. De slechtste olijfolie is de “pomace” waarbij afval van de olijven vermengd wordt met extra vergine olijfolie om er nog iets van te maken. De meeste olijven worden geplukt in Puglia. Olijven die per ongeluk op de grond zijn beland worden weggegooid. Overigens produceert Spanje nog meer olijven dan Italië.
Ook onze onvolprezen spaghetti bolognese is totaal niet Italiaans. Ten eerste wordt een Italiaanse vleessaus altijd met tagliatelle gegeten en ten tweede komt er geen tomaat aan te pas. De burrata wordt maar in een heel klein gebied in Zuid-Italië geproduceerd, verder nergens in Italië. Ook werd uitgebreid gesproken over hoe de Nutella is ontstaan.
Uitleg werd gegeven over de letters DOP en IGT op producten.
De geschiedenis van stokvis en baccala werd verteld.
Al met al een geslaagde lezing. Ook werd vermeld dat Marie Florence een wijngids had geschreven, misschien ook een idee voor een lezing?
Loes de Vries
47 bezoekers
13 februari 2025
De Italiaanse film van Fellini tot Sorrentino
Rudi de Boer
De Italiaanse film is een aantrekkelijk thema gezien de volle zaal. Het is altijd afwachten of de titel de lading ook dekt. Soms blijkt een aantrekkelijk onderwerp tegen te vallen of juist het tegenovergestelde als een niet zo aansprekend onderwerp een verrassende avond oplevert.
Een goede verteller blijkt essentieel. Vanavond vallen beiden goed samen. Een bevlogen verteller met een boeiend onderwerp.
Rudi de Boer heeft zoals hij vertelt van zijn hobby zijn werk kunnen maken. En dat blijkt. Rudi is een begeesterd verteller. Met humor, goede informatie en kwinkslagen beleven we een mooie avond. Alles gelardeerd met filmfragmenten.
Van Italiaans neorealisme, Fellini, Spaghettiwestern, maffiafilm tot la grande Bellezza.
Van Roberto Rossellini en Vittorio de Sica, Fellini tot Paolo Sorrentino.
Rudi start bij het Italiaanse neorealisme (1941-1945) en laat fragmenten zien van ‘Roma Citta Aperta’ (Rossellini) en de beroemde film ‘Ladri di Biciclette’ (de Sicca).
Zwart wit films met als onderwerp de dagelijkse realiteit. Films zonder veel opsmuk, een eenvoudig verhaal waarbij vaak geen acteurs worden ingezet, maar gewoon mensen van de straat (‘Ladri di Biciclette’). In ‘Roma Citta Aperta’ worden zelfs Duitse soldaten stiekem gefilmd.
In ‘Umberto D’ (de Sica) krijgen we een paar minuten te zien waarin niets gebeurt. Een jonge zwangere vrouw staart uit het raam, pakt water, maalt koffie. Er gebeurt niet veel meer dan in het dagelijkse leven van de kijker op een doordeweekse dag.
Na het neorealisme krijgen we fragmenten te zien uit ‘La Dolce Vita’ (de bekende scène met Anita Ekberg in de Trevifontein in februari in de kou gefilmd…) en uit ‘Otto e Mezzo’ (Federico Fellini). Het begin van ‘Otto e Mezzo’, een file van stilstaande auto’s , rijen dik. Vaak stilstaand beeld van starende mensen. Hieruit breekt een persoon los en zweeft de auto uit tot hoog in de lucht.
Voor de pauze zien we nog een stukje uit ‘Once upon a time in the west’ (Sergio Leone) met Claudia Cardinale en de prachtige muziek van Ennio Morricone. De Italianen hebben de geuzennaam Spaghettiwestern omarmd. In Japan zo leren we, spreken ze overigens van macaroniwesterns.
Na de pauze komen nog een paar onderwerpen aan bod onder de noemers ‘episch’, ‘fascisme’, ‘criminaliteit’, ‘filmmagie’, ‘zoektocht’ en ‘de nieuwe Fellini ?’
Elk onderwerp krijgt een korte inleiding en vervolgens krijgen we een kenmerkend stukje film te zien.
De maffia (Gomorra) komt aan bod onder criminaliteit. Het fascisme krijgt aandacht door een fragment uit Salo (P. Pasolini). Deze laatste film moet gruwelijk zijn en toont volgens de filmmaker aan wat er gebeurt als je mensen als objecten ziet. Pasolini werd kort na vertoning van de film vermoord. Nooit is opgehelderd of de film de aanleiding tot de moord was.
Rudi sluit af met wat luchtiger werk, een stukje over magie in de film en een fragment uit de filmhit ‘Pane e Tulipani’.
Met een laatste stuk uit ‘La Grande Bellezza” van Paolo Sorrentino en de vraag of deze interessante filmmaker wellicht de nieuwe Fellini is, sluiten we deze mooie avond af.
René Kossen
49 bezoekers
20 maart 2025
Angelo Agosto, een Italiaanse mug in het Haarlemse verzet
Daniela Tasca
Bij het binnenkomen van Het Verhalenhuis om de lezing over Angelo Agosti bij te wonen werd ik opgewacht door Elly Pronk (vicevoorzitter van ons comitato).
Zij kwam mij vriendelijk tegemoet met het verzoek of ik niet een stukje wilde schrijven over de lezing die ons te wachten stond met de opmerking: “Meestal doet een van de bestuursleden dit, maar het is ook leuk als een van onze leden dit eens doet.” Daarbij overhandigde ze mij direct een schrijfblok en ballpoint, dus ik kon er moeilijk omheen.
Het was een zeer boeiende lezing die werd gehouden door Daniela Tasca en dat deed zij op een bevlogen manier. Zij heeft zich enorm verdiept in het leven van Angelo Agosti, geboren in 1900, zijn vader wilde dat hij ging studeren maar Angelo koos ervoor om te gaan varen. Hij ging werken voor een Napolitaanse scheepvaartmaatschappij. Dat duurde niet lang want hij was een linkse activist en wilde het opkomende fascistische regime van Mussolini achter zich laten en zodoende vertrok hij naar Nederland waar hij in tegenstelling tot veel andere immigranten zich mengde met de Nederlandse bevolking en hier al snel aardde. Hij trouwde een Nederlandse vrouw, Josephina Bruikman, maar dat huwelijk bleef kinderloos en werd in 1956 ontbonden. Een jaar later trouwde hij met Greta Schotvanger. Zij was esperantist net als Angelo. Uit dit huwelijk werd hun dochter Stella geboren en zij stelde Daniela Tasca een van de dagboeken van haar vader ter hand waar Daniela heel veel aan gehad heeft voor haar onderzoek naar het leven van Angelo.
Angelo was zeer links georiënteerd en was gedurende de Tweede Wereldoorlog van 1940 tot 1943 actief in het gewapende verzet. In die hoedanigheid heeft hij ook contact gehad met Hannie Schaft. Omdat hij de Nederlandse nationaliteit niet had werd hij in 1943 teruggestuurd naar Italië en na de oorlog kwam hij in 1946 weer terug naar Nederland. Hij was communist in hart en nieren en is 85 jaar oud geworden.
Daniela Tasca omschrijft Angelo Agosti als een Haarlemse mug in het verzet. Hij heeft namelijk een groot deel van zijn leven in Haarlem gewoond. Voor de aanwezigen bij de lezing erg leuk omdat er heel veel bekende adressen in voor kwamen o.a. Lange Wijngaardstraat 33. Voor mij weer extra leuk want onze toneelvereniging heeft onze repetitieruimte al sinds 1935 in de Lange Wijngaardstraat op nummer 37.
Het is jammer dat er niet zo heel veel leden op de lezing afkwamen. Misschien omdat het Nederlands elftal tegen Spanje moest spelen?
Het verslag geven is niet helemaal mijn ding maar hopelijk heeft mijn verhaal jullie toch getriggerd om naar de volgende lezing te komen. Zelf ben ik zeer enthousiast over de diversiteit aan onderwerpen die ons bestuur steeds weer weet te bedenken.
10 april kunnen we gaan genieten van Erica Stapper, mezzosopraan, ik zie er nu al naar uit,
Hein Kruijver
25 bezoekers
10 april 2025
Erica Stapper, mezzosopraan
Thema: Maria
Erica verzorgde eerder een avond voor Dante. Zij vertelde over haar instrument, de stem, en zong liederen in relatie met kerst. Een heerlijke avond. Zij gaf gehoor aan ons verzoek nogmaals een avond voor ons te zingen, ditmaal voor Pasen en tevens de laatste avond van het seizoen.
Erica koos als thema: Maria, Wie was zij?
Op het scherm verscheen een eenvoudige vrouw en een quote uit de Divina Commedia (Paradiso): “Aanschouw dan nu het gezicht dat op Christus het meest lijkt”. Voor Erica is Maria ‘een nieuw begin’ en dit legde zij met woord en zang aan ons uit.
Zij schetste de levensloop van deze bijzondere vrouw die bij de annunciatie geen vragen stelde maar haar bestemming aanvaardde. Tijdens de kruisiging wordt zij ‘Moeder van alle gelovigen’ als Jezus tegen haar, staande naast Johannes, zegt: ”vrouw…zie hier uw zoon”. In Italië vervult zij een traditionele rol, is zij de ideale vrouw en moeder. Voor protestanten kan zij een troost zijn. De behoefte aan mystiek en rituelen herkennen we in het opsteken van een kaarsje in de kerk, wel of niet gelovig.
Erica vertelt verder over Maria (moeder van de gelovigen, de genade) en Eva (moeder van het menselijk geslacht, de zonde, de val). Over Maria en het feminisme, Maria en de schoonheid, weergegeven in de kunst, Maria en de verschijningen, Lourdes en Fatima, Maria in de diverse opera’s, Verdi, Ouccini, Tosca e.v.a.
Over de, in de Germaanse traditie, godin Eostra (aan haar dank Pasen haar naam: Easter), godin van leven, licht en liefde.
Erica vat haar ‘Wie was zij?’ samen met: Maria staat voor wederopstanding, een nieuw begin, een indrukwekkende, kwetsbare en ook heel sterke vrouw, brandpunt van geloof en zingeving.
Voor mij haalde Erica Maria uit haar nisje en heeft haar met deze verhalen menselijk gemaakt.
Erica zong voor ons:
Ridonami la calma van F. Tosti
Vergin tutt’amor van F. Durante
O dischiuso è il finalmente van G. Verdi
Visi d’arte van G. Puccini
Come raggio di sol van A. Caldara
Selvi amiche van A. Caldara
Sen corre l’agnelletto van D. Sarra
O del mio dolce ardor van C. Gluck
Aprile van F. Tosti
Elly Pronk
25 bezoekers
Lezingen najaar 2025
Reeds voor u geboekt
9 oktober 2025
Miriam Bunnik
Vivaldi en Volare
Een muzikale reis door Italië
‘Lekker geschreven. Om mee te nemen op vakantie!’ BNR Italië-podcast.
Muzikaal vervolg op het succesvolle Koffiebars en carabinieri door Italië-expert Miriam Bunnik.
’O sole mio en La donna è mobile, zingende gondeliers en de opera’s van Verdi. Italië ís muziek, en muziek is Italië. Hoe komt dat nou, vraagt Miriam Bunnik zich af. Ze gaat op onderzoek uit en belandt in Arezzo waar ene Guido, een monnik, in de elfde eeuw het notenschrift uitvond. In Florence bezoekt ze het moderne operagebouw waar ze meer hoort over het ontstaan van de opera. Ze gaat naar Cremona waar ze met een vioolbouwer praat over zijn stadsgenoot Stradivarius, naar Napels om de fascinerende geschiedenis van het conservatorium te achterhalen.
Maar ze zoekt ook de bekende italodisco-artiest Ryan Paris op in Tor San Lorenzo, laat zich rondleiden in het Lucio Dallamuseum en kijkt haar ogen uit op een volksmuziekfestival in de Salento. Vivaldi en Volare is een reis door Italië en een ontdekkingstocht door de muziekgeschiedenis!
De pers over Koffiebars en carabinieri:
‘Een enthousiast boek met leuke anekdotes en wetenswaardigheden’ NRC
‘Ik smulde van Bunniks smakelijke regels over Dante Alighieri, over Vespa’s, over het Napolitaanse leven naast een levende vulkaan. En over carabinieri, naturalmente.’ Onno Kleyn, de Volkskrant
‘Dit boek leest als een uitnodiging om linea recta de trein naar Milaan te nemen.’ Trouw
‘Miriam Bunnik schrijft met aanstekelijk enthousiasme. Haar tripjes door de laars leveren fijne anekdotes op.’ de Volkskrant
‘Een boek dat goed in de koffer past als je naar Italië gaat deze zomer.’ BNR Italiëpodcast
‘Italië-expert Miriam Bunnik schrijft smakelijk over typisch Italiaanse tradities, passies en cultuur. Een frisse mix van historie, reizen en interviews waardoor je Italië met andere ogen bekijkt.’ ZIN
‘Miriam Bunnik weet steeds iets nieuws toe te voegen door gesprekken met de plaatselijke bevolking.’ NRC
‘Om blij van te worden.’ Trouw
t/m 6 juli 2025
Tentoonstelling Caravaggio 2025 in Palazzo Barberini, Rome
Wie dit voorjaar naar Rome gaat voor het Heilig Jaar, kan daar tot en met begin juli ook een grote Caravaggio-tentoonstelling in Palazzo Barberini bezoeken met veel van zijn religieuze werken. Deze prachtige tentoonstelling is onder leiding van de curatoren Francesca Cappelletti, Maria Christina Terzaghi en Thomas Clement Salomon tot stand gekomen. Deze tentoonstelling biedt een nieuwe en diepgaande reflectie op de artistieke en culturele revolutie van Caravaggio (1571-1610).
Michelango Merisi is beter bekend als de schilder Caravaggio, naar het dorp nabij Milaan waar hij in 1571 geboren werd. Nadat hij in de leer is geweest in het nabijgelegen Miliaan, vertrekt hij in 1593 naar Rome, en schildert als leerling vooral fruit en bloemen. Hij verkoopt zijn meeste vroege werken gewoon op straat, zoals het schilderij Jongen gebeten door hagedis. Kardinaal Francesco ontdekt zijn talent, en neemt hem onder zijn hoede. Caravaggio krijgt zijn eerste publieke opdrachten, en voltooit die zo innovatief en fascinerend dat hij bijna direct bekend wordt in Rome. Zijn leven is echter niet alleen succesvol vanwege zijn schilderijen. Hij heeft een aaneenschakeling van schandalen, vechtpartijen en verboden wapenbezit (lees Zwaarden). Hij komt steeds in aanraking met Justitie.
Zijn schilderstijl was impulsief en controversieel, de eerste critici missen in zijn werk decorum en disegno. Hij schildert zonder schets, daardoor werd hij gezien als schilder zonder theorie. Caravaggio stond bekend om zijn grote contrasten tussen licht en donker, maar ook om de manier waarop hij het heilige met het menselijke combineerde in zijn werk. Hij beeldt heiligen af als gewone mensen, met getekende gezichten en vieze voeten.
Caravaggio bekwaamde zich in zijn geboortestreek in de schilderkunst, maar verhuisde al snel naar Rome. Dat is ook de reden waarom de meeste van zijn werken daar hangen. In de Italiaanse hoofdstad rees zijn ster al snel vanwege zijn ingenieuze manier om licht en donker weer te geven (de zogenaamde chiaroscuro-techniek) en zijn levensechte portretkunst.
Na een zwaardgevecht met dodelijke afloop vlucht Caravaggio in 1606 naar Napels en vervolgens naar Malta. Daar wordt hij, in ruil voor het schilderij De onthoofding van Johannes de Doper, lid van de Orde van de Maltezer Ridders, een titel die hem een grotere kans op een pauselijk pardon zou moeten geven. Via Sicilie belandt Caravaggio in Napels, en krijgt daar het pardon. Hij laadt zijn spullen op een schip, maar op het moment dat het schip de haven uitvaart, zit hij net in de gevangenis. Na zijn vrijlating zwerft hij langs de kust naar het noorden, Rome ziet hij echter niet meer terug. Hij sterft op 38-jarige leeftijd op een verlaten strandje bij Porto Ercole (Toscane).
De tentoonstelling omvat een belangrijke collectie werken van Caravaggio, met bekende meesterwerken en zelden tentoongestelde stukken. In het museum van Palazzo Barberini hangen normaal gezien twee van zijn werken – Judith onthoofdt Holofernes en Narcissus – maar tot en met 6 juli zijn er daar nog een heel aantal bijgekomen. In de tentoonstelling ‘Puur Caravaggio’ zijn minstens twintig werken van de schilder te bewonderen.
Hoogtepunten zijn onder andere het Portret van Maffeo Barberini en Ecce Homo, dat voor het eerst in eeuwen in Italië te zien is. Het portret van Maffeo Barberini, de latere paus Urbanus VIII, dat onlangs voor het eerst aan publiek werd getoond, maakt deel uit van een privécollectie. Ecce Homo, dat normaal gezien in Madrid hangt, en Marta en Maria Magdalena en Sint-Franciscus van Assisi in extase. Die laatste twee werken zijn uitgeleend door musea in de Verenigde Staten.
Gewoon in de kerk
Wie dat van naderbij wil bekijken, kon daarvoor altijd al in Rome terecht. De meeste van zijn werken – 26 om precies te zijn – bevinden zich in de Italiaanse hoofdstad. Niet alleen in musea en privécollecties, maar ook ‘gewoon’ in kerken.
De roeping van Matteüs maakt deel uit van het zogeheten ‘drieluik van Matteüs dat in de kerk van San Luigi dei Francesi te zien is. Zo zijn in de kerk van San Luigi dei Francesi, dichtbij Piazza Navona, drie schilderijen van hem te zien die samen het zogeheten ‘drieluik van Matteüs’ vormen: De roeping van Matteüs, Matteüs en de engel en Het martelaarschap van Matteüs zijn er in een zijkapel te bewonderen. Dan is er nog de Madonna van Loreto die in de kerk van Sant’Agostino hangt, ook wel bekend als de Madonna van de pelgrims. En misschien wel de bekendste van zijn religieuze werken zijn in de kerk Santa Maria del Popolo te bezichtigen: De kruisiging van Petrus en De bekering van Paulus.
Website: https://caravaggio2025.barberinicorsini.org/
Festa della Repubblica – De nationale feestdag van Italië
Op 2 juni viert Italië de Festa della Repubblica, een van de belangrijkste nationale feestdagen. Het markeert het begin van het moderne, democratische Italië.
Deze dag herdenkt het historische referendum van 1946, waarbij de Italiaanse bevolking mocht stemmen over de staatsvorm na de val van het fascisme en de Tweede Wereldoorlog. Voor het eerst mochten ook de vrouwen stemmen. De keuze viel op het afschaffen van de monarchie ten gunste van een republiek. De koninklijke familie van Savoye werd verbannen, en Italië werd officieel een republiek.
Tegenwoordig wordt Festa della Repubblica groots gevierd, vooral in Rome. Het middelpunt van de festiviteiten is de militaire parade op de Via dei Fori Imperiali, in aanwezigheid van de president van de republiek. De Italiaanse luchtmacht verzorgt een indrukwekkende luchtshow waarbij straaljagers de kleuren van de Italiaanse vlag achterlaten in de lucht.In het hele land worden er ceremonies gehouden, met kransleggingen bij monumenten en lokale festiviteiten. Overheidsgebouwen en pleinen zijn vaak versierd met vlaggen, en er heerst een feestelijke sfeer. Voor Italianen is deze dag niet alleen een vrije dag, maar ook een moment van nationale trots en reflectie op democratie en vrijheid. Een bijzondere dag voor een trots volk.
Noël Minnes
Verslag van een taalreis naar Bologna
In de week van 9 t/m 15 maart was ik samen met een vriend in Bologna, om er een taalcursus Italiaans te volgen aan de taalschool ALCE. Via Study travel hebben we onszelf ingeschreven voor de cursus, en voor ons verblijf in Bologna. We waren zeer tevreden met onze huisvesting in een tweepersoons appartement aan de via Lodovico Althema 46 in een buitenwijk van Bologna. Dat was 20 minuten wandelen van de taalschool, die inmiddels is verhuisd van de via San Stefano in het centrum naar de Viale Carducci 13/3 aan de rand van het centrum. Met behulp van de app Ridemovi konden we ideaal met een elektrische fiets de stad in. Ik raad iedereen aan om de tocht van en naar het vliegveld per taxi te doen. Niet duur, en veel sneller dan met het openbaar vervoer. Op het ogenblik dat ik dit verslag schrijf zijn er volop werkzaamheden in de oude straten van het centrum om een trambaan aan te leggen. Dat is overigens een doorn in het oog van de bewoners! Die willen graag alles bij het oude houden. Wat betreft de taalschool was ik ingedeeld in een klas voor B1, naar aanleiding van een test die ik thuis heb ingevuld en opgestuurd, en een zoomgesprek met Francesca van Alce.
Met 8 deelnemers uit verschillende landen was de voertaal natuurlijk Italiaans, zowel in de lessen als in de pauzes, als in de activiteiten in de loop van de week. De ochtenden waren ingedeeld in 2 uur grammatica en 2 uur conversatie. Soms was er nog een uurtje grammatica of uitspraak, maar die uren hebben we overgeslagen. We zijn in plaats daarvan de stad in geweest en we hebben nog een uitstapje gemaakt naar Ferrara, op een half uur met de trein van Bologna. We hebben een enkele keer in een restaurant gegeten; Clorofilla is een aanrader voor veganisten, vegetariërs en omnivoren! Onze docenten waren nog zeer jong, midden twintig, maar deden het heel goed. Op maandagavond had de school een borrel georganiseerd in de stad, op woensdagavond kaartjes geregeld voor de film, en voor vrijdagavond voor een pianoconcert in een klein theater, Candlelight. Van de comedy Follemente konden we nauwelijks de gesproken taal volgen, maar de beelden spraken voor zich. Bij het pianoconcert werden liedjes van Italiaans zangers gespeeld. Heel mooi!
Bologna is natuurlijk een prachtige stad. We hebben er veel onder de arcades gewandeld, enkele kerken bezocht, zoals Le Sette Chiese di Santo Stefano, of de Biblioteca Sala Borsi, waar in de kelder Romeinse opgravingen te zien zijn. Op zaterdag 15 maart hebben we, voordat we weer naar het vliegveld gingen, Modena bezocht, ook op een half uur met de trein vanaf Bologna. Onze koffers hebben we toen bij de bagageafdeling van het station in Bologna afgegeven. In Modena hebben we de kathedraal en de aangename overdekte markt bezocht. Op die markt heb ik daar ook nog een flink stuk Parmigiano Reggiano van 60 maanden oud gekocht!
Heel comfortabel allemaal!
Cari Saluti, Jan
Il Gattopardo
een schitterend Siciliaans kostuumdrama te zien op Netflix, gebaseerd op de roman van Giuseppe Tomasi di Lampedusa
De serie speelt zich af in het Sicilië van 1860, tegen de achtergrond van de Italiaanse eenwording. Centraal staat Don Fabrizio Corbera (Kim Rossi Stuart), de prins van Salina, die een leven vol privileges leidt. Als de oude aristocratische orde wordt bedreigd, realiseert hij zich dat de toekomst van zijn familie in gevaar is. Er moeten nieuwe connecties worden aangegaan, die allemaal een bedreiging vormen voor zijn principes.
Uiteindelijk staat Don Fabrizio voor een onmogelijke keuze. Hij heeft de macht om het huwelijk tussen de rijke en mooie Angelica, maar van burgerlijke afkomst (Deva Cassel) en
zijn neef Tancredi (Saul Nanni) tot stand te brengen, dat de erfenis van zijn familie veilig zou kunnen stellen, maar daarmee zal hij het hart van zijn geliefde dochter Concetta (Benedetta Porcaroli) breken…
De serie heeft zes afleveringen en trekt je direct het verhaal in. Prachtige beelden van Sicilië, fascinerend spel van de spelers, een kijkplezier van zes keer een uur. Il gattopardo, de tijgerkat, is het symbool van de familie Salina en de karaktertrekken van deze kat worden optimaal weerspiegeld in de padrone van de familie, Don Fabrizio. Het geeft ook een inkijkje in de voorrechten van een aristocratische familie in een feodale maatschappij afgezet tegen de arme bevolking. Garibaldi landt op Sicilië en dit is het begin van de ommekeer. Tancredi, de lieveling van Don Fabrizio, sluit zich bij de roodhemden aan.
Ik heb het boek herlezen, een intrigerende en psychologische roman die met ironie vertelt over de volksaard van de Sicilianen en verschillende lagen heeft. Licht geschokt was ik, toen bleek dat de serie voor zeker tachtig procent niet overeenkomt met het boek en een sterk geromantiseerde en gedramatiseerde weergave is. Gebaseerd op de roman, dat zeker.
Betty van der Vlist
Studio Pensierini
Jaren geleden maakte Ine mij attent op deze online leerschool Italiaans.
Studio Pensieriniis eenuniek platform waar je zowel de Italiaanse taal als cultuur kunt studeren door middel van spreken, lezen, schrijven en webinars. Ugo heeft een eigen wijze van een taal doceren, hij geeft de cursist alle vrijheid spontaan en senza paura Italiaans te spreken. Hij corrigeert wel, maar zal je nooit in de rede vallen. Je voelt je dan ook nooit ongemakkelijk.
Naast privélessen online biedt Ugo Coppari, schrijver en eigenaar/docent van deze Studio Pensierini 3 interessante ‘pakketten’ aan, te weten
4 stagioni (4 seizoenen) is serie van 4 webinars om je te verdiepen in de Italiaanse taal en cultuur, het digitale tijdschrift te lezen, te schrijven voor het blog en door middel van spreekvaardigheid.
Dit jaar worden 4 boeken te besproken:
20 maart 2025: Penny Wirton e sua madre – Silvio D’Arzo
19 juni 2025: La forma dell’acqua – Andrea camilleri
18 september 2025: Scottature – Dolores Prato
18 december 2025: Christo si è fermato ad Eboli – Carlo Levi
De webinars worden opgenomen, de link wordt verstuurd per mail zodat je niet gebonden bent aan de aangegeven data en ook de webinar terug kunt kijken.
Incontri di conversazione.
Online conversatielessen in minigroep (8 cursisten, 7 lessen) zijn dé manier om Italiaans te oefenen en boeken te lezen. Je ontmoet hierbij andere cursisten van over de hele wereld. Hoe leuk is het om tijdens zo’n les gekoppeld te worden aan een medecursist in bv Californië, New Mexico, Brazilië.
Het begint met het lezen van een boek, voorgesteld door Ugo. Hij voorziet de cursisten tijdig van een mail vol ‘materiale di preparazione’. Oftewel, gewoon een hoeveelheid huiswerk.
Niet alleen verdiep je je in het boek, ook het tijdsbeeld waarin het boek zich afspeelt en huidige kwesties worden besproken.
Vereist niveau: minimaal B1
De conversatielessen worden via Zoom aangeboden.
Taalreizen naar Le Marche, Umbria.
Voor meer informatie, zie de website studiopensierini.com
Ricetta: Zelf Nutella maken
De toeristen die Amsterdam onveilig maken en zich volproppen met nutellawafels hebben er vast geen weet van: ze danken de beroemde chocopasta aan het Italiaanse improvisatievermogen.
De giunduja ontstond door gebrek aan cacao als gevolg van de economische blokkade van Engeland door Napoleon. De geschiedenis herhaalt zich, maar altijd net even anders. In de Tweede Wereldoorlog was er opnieuw gebrek aan cacao. De Piemontese banketbakker Pietro Ferrero liet zich door de giunduja inspireren tot een goedkoop en voedzaam broodbeleg. Hij maakte een chocolade-hazelnotenpasta met de naam Pasta Giunduja of Giundujot. Deze pasta kon je in plakjes snijden. Het nieuwe broodbeleg werd zo’n succes dat Ferrero na de oorlog een fabriek oprichtte. Ferrero ontwikkelde de pasta verder tot Nutella.
Nutella is zo’n wereldberoemd fenomeen dat het synoniem is voor chocoladepasta. De afgelopen jaren stond het moederbedrijf Ferrero Rocher bloot aan kritiek om het gebruik van palmolie in de Nutella. De aanleg van palmplantages gaat ten koste van oerwoud en leidt tot grootschalige ontbossing.
Je kunt zelf chocoladepasta maken die minstens zo lekker is als Nutella en ook nog beter is voor het milieu. Het is een handige manier om oude chocola en chocoladeletters op te maken. Voor de olie kun je olijfolie, hazelnotenolie of een andere olie gebruiken. Gebruik geen jonge extravergine olijfolie want de smaak kan gaan overheersen.
Ingrediënten
120 gr pure chocolade (of 80 gr puur en 40 gr melk)
40 gram poedersuiker
80 gr hazelnoten
60 ml olie
80 ml lauwe melk
Bereiding
Rooster de hazelnoten in een koekenpan en hak ze in de keukenmachine fijn. Voeg de suiker en de in stukjes gebroken chocola toe. Doe de olie en melk erbij en laat de machine draaien tot je een romig mengsel krijgt. Schep het over in een pannetje en verwarm het een paar minuten op een heel laag vuur. Blijf roeren en zorg dat het niet aanbrandt. Giet het daarna in gesteriliseerde potten en bewaar de hazelnotencrème in de koelkast.
(Uit het prachtige boek ‘De smaken van Italië’ van Marie Florence van Es met allerlei bijzonderheden en achtergronden van de Italiaanse eetcultuur.)
Interessante lezingen bij de Vrije Academie
Wellicht niet bij iedereen bekend, maar de Vrije Academie is gevestigd in Amsterdam en verzorgt diverse cursussen en lezingen in het hele land, ook in Haarlem en Heemstede. Rode draad in deze cursussen is kunst en cultuur. In het najaar bieden ze o.a. een exclusieve mogelijkheid om het Teylers te bezoeken in verband met de Michelangelo tentoonstelling:
https://www.vrijeacademie.nl/ons-aanbod/een-avond-met-michelangelo-in-teylers-museum
Naast lezingen op locatie biedt VA Thuis ook online lezingen aan, die men thuis kan bekijken wanneer men wil. Er staan ook enkele aan Italië gerelateerde cursussen op het huidige programma.
Italiaanse Kunst:
https://www.vrijeacademie.nl/va-thuis/italiaanse-kunst
Sixtijnse Kapel:
https://www.vrijeacademie.nl/va-thuis/sixtijnse-kapel